ปิยะนาถ รอดมุ้ย, ผู้เรียบเรียงสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร สำนักกฎหมาย2025-05-012025-05-012024-03-14https://hdl.handle.net/20.500.14156/2006266ปก|#page=1,2กระบวนการพิจารณากฎหมายนิรโทษกรรมและความพยายามในการเสนอกฎหมายนิรโทษกรรมของฝ่ายนิติบัญญัติ[ปิยะนาถ รอดมุ้ย]|#page=2,51-1. บทนำ|#page=2,2-2. ความหมายของคำว่านิรโทษกรรม|#page=2,3-3. แนวคิดทฤษฎีของนิรโทษกรรม|#page=3,4--3.1 การอภัยโทษ (pardon)|#page=3,3--3.2 การนิรโทษกรรม (amnesty)|#page=3,3--3.3 การล้างมลทิน (rehabilitation)|#page=3,4-4. การนิรโทษกรรมในต่างประเทศ|#page=4,5--4.1 ประเทศฝรั่งเศส|#page=4,4--4.2 สหราชอาณาจักร|#page=4,4--4.3 ประเทศสหรัฐอเมริกา|#page=4,5-5. วัตถุประสงค์ของกฎหมายนิรโทษกรรม|#page=5,5--5.1 เพื่อให้เกิดความสงบสุขภายในประเทศ|#page=5,5--5.2 เพื่อให้เกิดการเยียวยา|#page=5,5--5.3 เพื่อร่วมเฉลิมฉลองเหตุการณ์สำคัญในประเทศ|#page=5,5-6. รูปแบบวิธีการตรากฎหมายนิรโทษกรรม|#page=5,7--6.1 พระราชบัญญัติ|#page=5,6--6.2 พระราชกำหนด|#page=6,7--6.3 รัฐธรรมนูญ|#page=7,7-7. ประเภทของกฎหมายนิรโทษกรรม|#page=7,8--7.1 การนิรโทษกรรมในกรณีที่เกี่ยวข้องกับความผิดทางการเมือง|#page=7,8--7.2 การนิรโทษกรรมในกรณีที่ไม่เกี่ยวข้องกับความผิดทางการเมือง|#page=8,8-8. ผลของการนิรโทษกรรม|#page=8,10--8.1 ผลต่อคำสั่งลงโทษหรือคำพิพากษา|#page=9,9--8.2 ผลต่อความรับผิดทางวินัย|#page=9,9--8.3 ผลต่อสิทธิและประโยชน์อื่น ๆ|#page=9,10-9. กฎหมายนิรโทษกรรมของประเทศไทย|#page=10,17--9.1 พระราชกำหนดนิรโทษกรรมในคราวเปลี่ยนแปลงการปกครองแผ่นดิน พุทธศักราช 2475|#page=10,10--9.2 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมในการจัดการให้คณะรัฐมนตรีลาออกเพื่อให้มีการเปิดสภาผู้แทนราษฎรตามรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2476|#page=10,10--9.3 พระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำความผิดฐานกบฏและจลาจล พุทธศักราช 2488|#page=10,10--9.4 พระราชบัญญัติอนุมัติพระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำความผิดฐานกบฏและจลาจล พุทธศักราช 2488 พุทธศักราช 2488|#page=10,10--9.5 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการต่อต้านการดำเนินการสงครามของญี่ปุ่น พุทธศักราช 2489|#page=10,11--9.6 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำรัฐประหาร พ.ศ. 2490|#page=11,11--9.7 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้ที่ได้นำรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 กลับมาใช้ พ.ศ. 2494|#page=11,11--9.8 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมในโอกาสครบ 25 พุทธศตวรรษ พ.ศ. 2499|#page=11,12--9.9 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการยึดอำนาจการบริหารราชการแผ่นดิน เมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2500 พ.ศ. 2500|#page=12,12--9.10 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมในโอกาสครบ 25 พุทธศตวรรษ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2502|#page=12,12--9.11 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการปฏิวัติ เมื่อวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 พ.ศ. 2502|#page=12,13--9.12 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการปฏิวัติ เมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 พ.ศ. 2515|#page=13,13--9.13 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่นักเรียน นิสิต นักศึกษาและประชาชน ซึ่งกระทำความผิดเกี่ยวเนื่องกับการเดินขบวน เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2516 พ.ศ. 2516|#page=13,13--9.14 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการยึดอำนาจการปกครองประเทศ เมื่อวันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 พ.ศ. 2519|#page=13,14--9.15 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการยึดอำนาจการปกครองแผ่นดิน เมื่อวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2520 พ.ศ. 2520|#page=14,14--9.16 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการอันเป็นความผิดต่อความมั่นคงของรัฐภายในราชอาณาจักร ระหว่างวันที่ 25 และวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2520 พ.ศ. 2520|#page=14,15--9.17 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้ซึ่งกระทำความผิดเนื่องในการชุมนุมในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ระหว่างวันที่ 4 ถึงวันที่ 6 ตุลาคม 2519 พ.ศ. 2521|#page=15,15--9.18 พระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้ก่อความไม่สงบเพื่อยึดอำนาจการปกครองแผ่นดิน ระหว่างวันที่ 31 มีนาคม ถึงวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2524 พ.ศ. 2524|#page=15,15--9.19 พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมพระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้ก่อความไม่สงบเพื่อยึดอำนาจการปกครองแผ่นดิน ระหว่างวันที่ 31 มีนาคม ถึงวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2524 พ.ศ. 2524|#page=15,15--9.20 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้ก่อความไม่สงบเพื่อยึดอำนาจการปกครองแผ่นดิน ระหว่างวันที่ 8 และวันที่ 9 กันยายน พ.ศ. 2528 พ.ศ. 2531|#page=15,16--9.21 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการอันเป็นความผิดต่อความมั่นคงของรัฐภายในราชอาณาจักรตามประมวลกฎหมายอาญาและความผิดตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ พ.ศ. 2532|#page=16,16--9.22 พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำการยึดและควบคุมอำนาจการปกครองแผ่นดิน เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 พ.ศ. 2534|#page=16,16--9.23 พระราชกำหนดนิรโทษกรรมแก่ผู้กระทำความผิดเนื่องในการชุมนุมกัน ระหว่างวันที่ 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 ถึงวันที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 พ.ศ. 2535|#page=16,17-10. กระบวนการพิจารณากฎหมายนิรโทษกรรม|#page=17,23--10.1 กระบวนการพิจารณากฎหมายนิรโทษกรรมโดยสภาเดียว|#page=17,19--10.2 กระบวนการพิจารณากฎหมายนิรโทษกรรมโดยสองสภา|#page=19,23-11. ตัวอย่างความพยายามในการเสนอกฎหมายนิรโทษกรรมของฝ่ายนิติบัญญัติ ระหว่าง พ.ศ. 2549 ถึง พ.ศ. 2566|#page=23,33--11.1 พ.ศ. 2552 นายประเกียรติ นาสิมมา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเพื่อไทย กับคณะ ได้เสนอร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยความปรองดองแห่งชาติ พ.ศ. ....|#page=24,25--11.2 พ.ศ. 2552 นายบุญจง วงศ์ไตรรัตน์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคภูมิใจไทย กับคณะ ได้เสนอร่างพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้ซึ่งกระทำความผิดเนื่องในการชุมนุมทางการเมืองของประชาชน ระหว่างวันที่ 25 พฤษภาคม ถึงวันที่ 3 ธันวาคม 2551 และระหว่างวันที่ 26 มีนาคม ถึงวันที่ 14 เมษายน 2552 พ.ศ. ....|#page=25,25--11.3 พ.ศ. 2556 สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรได้มีการเสนอร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยความปรองดองแห่งชาติ พ.ศ. .... จำนวน 6 ร่าง|#page=25,28---(1) ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยความปรองดองแห่งชาติ พ.ศ. .... ซึ่ง พลเอก สนธิ บุญยรัตกลิน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคมาตุภูมิ กับคณะ เป็นผู้เสนอ|#page=25,26---(2) ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยความปรองดองแห่งชาติ พ.ศ. .... ซึ่ง นายนิยม วรปัญญา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเพื่อไทย กับคณะ เป็นผู้เสนอ|#page=26,26---(3) ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยความปรองดองแห่งชาติ พ.ศ. .... ซึ่ง นายสามารถ แก้วมีชัย สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเพื่อไทย กับคณะ เป็นผู้เสนอ|#page=26,27---(4) ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยความปรองดองแห่งชาติ พ.ศ. .... ซึ่ง นายณัฐวุฒิ ใสยเกื้อ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเพื่อไทย กับคณะ เป็นผู้เสนอ|#page=27,27---(5) ร่างพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้ซึ่งกระทำความผิดเนื่องจากการชุมนุมทางการเมือง การแสดงออกทางการเมืองของประชาชน พ.ศ. .... ซึ่ง นายนิยม วรปัญญา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเพื่อไทย กับคณะ เป็นผู้เสนอ|#page=27,28---(6) ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยความปรองดองแห่งชาติ พ.ศ. .... ซึ่ง นายพีรพันธุ์ พาลุสุข สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเพื่อไทย กับคณะ เป็นผู้เสนอ|#page=28,28--11.4 พ.ศ. 2556 นายวรชัย เหมะ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเพื่อไทย กับคณะ ได้เสนอร่างพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่ผู้ซึ่งกระทำความผิดเนื่องจากการชุมนุมทางการเมือง การแสดงออกทางการเมืองของประชาชน พ.ศ. ....|#page=28,31--11.5 พ.ศ. 2565 นายระวี มาศฉมาดล สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคพลังธรรมใหม่ กับคณะ ได้เสนอร่างพระราชบัญญัติสร้างเสริมสังคมสันติสุข พ.ศ. ....|#page=31,32--11.6 พ.ศ. 2566 นายชัยธวัช ตุลาธน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคก้าวไกล กับคณะ ได้เสนอร่างพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมแก่บุคคลซึ่งได้กระทำความผิดอันเนื่องมาจากเหตุการณ์ความขัดแย้งทางการเมือง พ.ศ. ....|#page=32,32--11.7 พ.ศ. 2566 นายปรีดา บุญเพลิง สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคครูไทยเพื่อประชาชน กับคณะ ได้เสนอร่างพระราชบัญญัติสร้างเสริมสังคมสันติสุข พ.ศ. ....|#page=32,33-12. ตารางเปรียบเทียบความพยายามในการเสนอกฎหมายนิรโทษกรรม ระหว่าง พ.ศ. 2549 ถึง พ.ศ. 2566|#page=33,49-13. บทสรุป|#page=49,51บรรณานุกรม|#page=5152application/pdfthaสามารถนําไปเผยแพร่ได้ภายใต้ สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0)Textสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร